گونه‌شناسی شبستان‌محور مسجدهای تاریخی ایران با بهره‌وری از سامانۀ اطلاعات جغرافیایی (GIS)

نویسندگان

چکیده مقاله:

هدف از این پژوهش، گونه‌شناسی مسجدهای تاریخی ایران بر مبنای شبستان آنهاست. بدین‌منظور با بررسی کالبد مسجدها، انواع شبستان تعریف و مسجدهای ایران بر این اساس دسته‌بندی شدند؛ سپس داده‌های گونه‌شناختی رقومی  و به‌صورت توصیفی تحلیل شدند. در گامِ بعدی، اطلاعات گونه‌شناختی با استفاده‌ از GIS بررسی شده و نقشه‌های پراکندگی و تراکم و پهنه‌بندی گونه‌شناختی مسجدهای تاریخی ایران حاصل شد. اگر انواع کنارِ‌هم‌نشینی شبستان‌ها در کالبد مسجدها را در نظر بگیریم، مسجدهای ایران را می‌شود در ده گونه­ی مختلف جای داد: ستون‌دار (۵۹.۱۳٪)؛ طنبی (۱۴.۵٪)؛ طنبی و ستون‌دار (۶.۰۲٪)؛ ستون‌دار و مرکب (۵.۷٪)؛ ستون‌دار و گنبدخانه (۳.۷٪)؛ طنبی و گنبدخانه (۳.۰۶٪)؛ مرکّب (۲.۹۶٪)؛ گنبدخانه (۲.۸۵٪)؛ ستون‌دار و گنبدخانه و طنبی (۱.۶٪)؛ طنبی و مرّکب (۱.۳۷٪). گونه‌هایی که در کالبد خود از شبستانِ مرکّب یا شبستان گنبدخانه بهره برده‌اند، عمدتاً در نواحی مرکزی ایران و، به‌تعدادی کمتر، در خراسان حضوری پررنگ دارند؛ حال‌آنکه در نواحی غربی و جنوبی و شمالی ایران، گونه­ی غالب گونه‌مسجد ستون‌دار است. گونه‌مسجد طنبی هم در برخی شهرستان‌های جنوب‌شرق ایران غالب است و نیز در دیگر نواحی هم حضوری قابل‌توجه دارد. همچنین تنوع گونه‌بندی مسجدها، عمدتاً مربوط شهرستان‌های مرکزی ایران است و در بیشتر شهرستان‌های ایران، تنوع گونه‌ها اندک است یا غالب‌بودن یک گونه (عمدتاً ستون‌دار)، چشمگیرتر است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

گونهشناسی جای‌نام‌ها در جغرافیای تاریخی ایران

نام‌ها به تأثیر از عوامل گوناگون بر یک مکان جغرافیایی اطلاق می‌شوند و ریشه در نام موضوعات گوناگون دارند. جای‌نام‌ها با هویت ملی و پیشینة تاریخی یک جامعه و سرزمین در ارتباط هستند؛ نام ها جزئیاتی از فرهنگ و تاریخ و ادبیات یک منطقه را با خود منتقل می‌کنند و مانند تحولات و رویدادهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، بیان‌کنندة اهداف، گرایش‌ها، بینش، عملکرد افراد، گروه‌ها و جوامع یک سرزمین هستند. از...

متن کامل

مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی با سامانۀ اطلاعات جغرافیایی نمونه: شهر شیراز

Purpose: The aim of this paper is to  examine  the geographic distribution of public libraries in Shiraz, and to determine the best location for the construction of public libraries. Methodology: In this study, data was collected through literature reviews, through observations and interviews, and by using geographical maps. Collected data were imported into the Arc GIS software. By using laye...

متن کامل

مکان یابی مدارس با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی( GIS)

پیشرفتهای چشمگیر در ابعاد مختلف زندگی انسان و پیچیدگی ارتباط این ابعاد، مشکلات عدیده ای را در امر برنامه ریزی و مدیریت ایجادکرده است.برنامه ریزان و مدیران شهری نیز از جمله متخصصانی هستند که با اطلاعات متنوع و فراوانی سر وکار دارند و برای حفظ و ساماندهی وضعیت یک شهر نیازمند استفاده از این حجم اطلاعات در تحلیل های مکانی می باشند. پیچیدگی، تنوع و حجم انبوه اطلاعات مکانی از یک سو و توانائیهای کامپی...

متن کامل

مکان یابی کتابخانه های عمومی شهر رشت با استفاده از سامانۀ اطلاعات جغرافیایی (ساج)

Purpose: This research is an attempt to examine the spatial distribution and physical placement of public libraries in Rasht through a descriptive-analytical method using GIS. Methodology: The work is an applied research with a descriptive-analysis approach which has been performed in GIS Software environment based on criteria taken from City hall services authorized  by mayoralty of Rasht cit...

متن کامل

بررسی امکان توسعۀ گردشگری در جنگل با استفاده از روش ارزیابی چندمعیاره و سامانۀ اطلاعات جغرافیایی

هدف پژوهش حاضر، شناسایی مناطق مناسب گردشگری در جنگل آموزشی پژوهشی دانشگاه تهران (خیرود) واقع در استان مازندران است. فرایند ارزیابی مناطق مناسب گردشگری براساس سه گروه معیارهای اکولوژیکی، زیر‌ساختی و اقتصادی- اجتماعی صورت گرفت. سپس شاخص‌های هر کدام از گروه معیارها تعیین شد. نقشۀ شاخص‌های شیب، ارتفاع، جهت، دما، بافت خاک، منابع آب، چشم‌انداز، حیات وحش، تاج پوشش و تیپ جنگلی، سراها، طرح جنگلداری و جا...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 23  شماره 3

صفحات  17- 26

تاریخ انتشار 2018-11-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023